Over Italiaanse wijnen en Superwijnen
Maken ze in Zweden wijn? Voorlopig nog niet (maar wie weet over 50 jaar wel?).
Het Zweedse sommeliercollectief Water & Wines maakt wél puzzels met wijnregio’s! Na Italië, Frankrijk en Spanje hebben ze ondertussen ook enkele Nieuwe Wereldlanden in de shop. Als wijnliefhebber kon ik die niet aan mij voorbij laten gaan en ik bestelde Italië (no surprises there). Ik was blijkbaar niet alleen, want hun eerste editie is volledig uitverkocht.
Ooit verdiende ik mijn geld als wijnconsultant met hele dagen wijn te proeven en daar zinnige dingen over te vertellen – dat was harder werken dan het klinkt. Maar ik heb dus wel iets met wijn. En met Italië! Perfecte combo!
Italië, wijnland
In eender welke wijnwinkel stap ik doelbewust op de sectie Italiaanse wijnen af. Ik hou ook van andere Europese wijnen, maar Italië blijft mijn favoriet. Als je de verhalen mag geloven, kan je in Italië meer dan 2000 verschillende druivenrassen vinden. Dat zijn er veel. Zo veel dat ik het nooit wilde geloven. Maar ik begin het te geloven, want elke keer nog ontdek ik toch weer een druivensoort waar ik werkelijk nog nooit van had gehoord.
The usual suspects
Naast veel obscure druivensoorten heeft Italië ook een reeks beroemde druiven en appellaties waar je vast al eens van hebt gehoord. De klassiekers in rood: Barolo en Barbaresco, Chianti Classico, Nobile di Montepulciano, Barbera d’Asti, Brunello di Montalcino, Amarone, …
In wit heb je onder meer Verdicchio dei castelli di Jesi, Soave (erg populair in de UK), Moscato d’Asti (een zoete schuimwijn), … En natuurlijk niet te vergeten … de schuimwijnen Prosecco en Franciacorta (een méthode traditionelle, gemaakt van dezelfde druivensoorten als Champagne, met een gelijkaardig prijskaartje).
De gallo nero
Net als bijvoorbeeld in Frankrijk, heeft Italië een hoop wijnregio’s. Elke regio heeft haar eigen stel regels die worden bepaald door de consorzio. Een van de oudste en waarschijnlijk de bekendste is de appellatie Chianti Classico in Toscana.
Ik ken geen enkele andere appellatie ter wereld die zo’n sterke branding en merchandising-industrie heeft als Chianti Classico. Italians, right? De Gallo Nero (zwarte haan) vind je terug in heel Toscane en is een van de belangrijkste exportproducten van de regio. Hij prijkt enkel op de beste wijnen van Chianti Classico.
Bij het ochtendgloren …
Aan het verhaal van de zwarte haan hangt een anekdote vast die terug gaat naar de historische strijd tussen Siena en Firenze, de twee belangrijkste steden in Toscane (een strijd die tot op vandaag nog onderhuids verder leeft).
Om hun dispuut te beslechten, kwamen beide steden overeen dat bij het eerste kraaien van de haan binnen de stadsmuren, een ruiter zou vertrekken naar de andere stad. Op het punt waar beide ruiters elkaar zouden treffen, zou voortaan de grens liggen.
Siena koos een stevig, goed doorvoed beest, terwijl Firenze voor een schraal, zwart scharminkel ging. Scheel van de honger, kraaide de Florentijnse haan nog voor het ochtendgloren. Zo kwam het dat de Florentijnse ruiter als eerste in de straten van Siena verscheen. En aldus werd de zwarte haan het symbool van de echte Toscaanse winnaar! Tot op vandaag is de gallo nero onlosmakelijk verbonden met de regio.
In 2013 liet de consorzio een re-branding doen van het logo met de gallo nero, maar ik vond het vorige toch mooier (zie boven). Wat vind jij?
Vergeten druiven
Net zoals je in de groentenafdeling het laatste decennium ‘vergeten groenten’ vindt, duiken er ook in de wijnwereld her en der oude druivensoorten op die opnieuw hip zijn.
Toscana, Piemonte en Veneto zijn de oudste en bekendste wijnregio’s, maar in de laatste 10 tot 20 jaar winnen ook minder bekende wijnregio’s aan populariteit. Vooral de regio’s in Zuid-Italië (Campania, Basilicata, Puglia) en Sicilië worden steeds bekender. En daarmee komen ook minder bekende druivensoorten weer onder de aandacht.
Wijncategorieën
Italië hanteert, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk, een relatief eenvoudig classificatiesysteem met drie grote kwaliteitscategorieën.
1. DOC = Denominazione di Origine Controllata
Gecontroleerde benaming van oorsprong.
Die wordt gebruikt voor wijnen, maar ook voor andere beschermde producten zoals kaas (Parmigiano, Gorgonzola, …) of charcuterie (prosciutto di Parma, Mortadella di Bologna, …). Het is vergelijkbaar met de Franse productclassificatie AOC.
Een wijn krijgt dit kwaliteitslabel wanneer die voldoet aan alle voorwaarden van de wijnappellatie. Dat gaat dan vooral over welke druiven er worden gebruikt in een wijn. Of wanneer er mag worden geoogst en hoe de wijn wordt gevinifieerd. Bijvoorbeeld hoe lang een jonge wijn minimum moet rijpen voordat die op de markt mag komen.
2. DOCG = Denominazione di Origine Controllata Garantita
Gegarandeerde gecontroleerde benaming van oorsprong, dus wijnen van de beste kwaliteit. Dit label is enkel voorbehouden voor de beste wijnen en moet voldoen aan hogere kwaliteitseisen dan de DOC. Je kunt ze herkennen aan het papieren labeltje dat rond de flessenhals zit.
3. IGT = Indicazione Geografica Tipica
Officieel voorbehouden voor eenvoudigere wijnen of landwijnen. In de realiteit ook vaak gebruikt voor wijnen gemaakt van druiven die niet zijn toegelaten binnen de appellatie (meestal uitheemse, Franse, druiven zoals Cabernet Sauvignon of Merlot).
‘Super’-wijnen
De termen ‘super’ en ’top’ zijn vandaag wat uitgeholde begrippen, maar enkele decennia geleden lag dat anders.In de jaren ’70 begon een aantal wijnmakers in Toscane te experimenteren met allochtone (in dit geval Franse) druivensoorten die niet waren toegelaten in de Chianti-appellatie. Ze waren van mening dat ze een veel betere wijn kònden maken dan die ze mòchten maken.In navolging van de beroemde Sassicaia-wijn (Bolgheri) wilden ook zij Grand Cru-wijnen gaan maken met internationale druivenrassen. Dus stapten ze uit de appellatie om hun eigen weg te gaan. Dat groepje eigenzinnige wijnmakers werd wereldberoemd om haar ‘Super Tuscans’.
De term werd voor het eerst geïntroduceerd door de beroemde Amerikaanse wijnrescencent Robert Parker (aka the Wine Advocate). Hij refereerde daarmee aan de stevige, geconcentreerde wijnen die weinig te maken hadden met de klassieke Chianti-wijnen.En zo kwam het dat er plots ‘landwijnen’ werden verkocht voor € 250 per fles!Later kregen hun wijnen een eigen speciale classificatie, de IGT Toscana. Onder andere Antinori, Gaja, Ornellaia en Castello di Ama zijn iconische producenten van Super Tuscans.
De comeback van Italiaanse wijn
Italië heeft een ongelooflijke verscheidenheid aan druiven en wijnstijlen. Wijnmakers hebben de voorbije decennia vooral geïnvesteerd in kwaliteit boven kwantiteit en Italië heeft daarmee een stevige comeback gemaakt. En de rieten mandjesflessen? Die vind je gelukkig alleen nog maar aan het plafond als decoratie van bedenkelijke Italiaanse pizzatentjes.Ik heb heel veel zin om je meer te vertellen over Italiaanse wijn. Ik werk achter de schermen aan een project daarover. Binnenkort meer daarover, maar eerst ga ik mijn puzzel eens maken.
Meer posts
Sicilië, het eiland van panda’s en cannoli
”Leave the gun, take the cannoli.” Telkens wanneer ik een cannolo tegenkom, schiet deze beroemde quote uit The Godfather door mijn hoofd. In België zijn cannoli niet zo heel bekend, maar in Italië, en zéker in Sicilië, zijn ze huge. En dat mag je best letterlijk...
Hoe ik de weg naar (Italiaanse) wijn vond
Als student treinde ik vroeger steevast op zondagavond terug naar mijn kot in Antwerpen, maar niet voordat er samen werd gegeten. En daar hoorde àltijd een goeie fles wijn bij. Dat maakte dat ik meestal de laatste trein nam, vaak samen met mijn beste vriend, die...
2020 of hoe het allemaal begon
Met het kerstdiner achter de kiezen (was het voor jou zo goed als voor mij?) resten er nog een paar dagen in 2020. Laat ik geen open deuren intrappen en vertellen wat ik allemaal niet heb kunnen doen, welke vakantie we niet hebben gehad of welke grootse plannen niet...
Wekelijks wijnnieuws
ongewenste intimiteiten
Het was er warm en druk en ik voelde zijn adem in mijn hals. Zijn buik tegen mijn rug. Dronkemanspraat. De grenzen van mijn personal space ruim overschreden. Het was geen scène op zaterdagnacht in een of andere discotheek, maar wel een voorval zondagavond op de...
vrouwen drinken te weinig
nee nee nee, ik bedoel daarmee niet dat vrouwen te weinig alcohol drinken. Statistieken beweren het tegendeel. En ik wil hier al helemaal niet aanzetten tot overmatig drankmisbruik. Maar ik klim, ter gelegenheid van internationale vrouwendag, graag nog eens op mijn...
een speciale gelegenheid
ken je dat? Je hebt een nieuwe cashmere trui of een nogal delicate jurk gekocht (tegen beter weten in) en je betrapt jezelf erop dat je je nieuwe aanwinst niet durft aandoen. Niet omdat je bang bent dat de kat haar klauwen erin zal zetten of dat je meteen de eerste...
een om mee te slapen
“Wie is jouw favoriete filmacteur?” vroeg het nieuwe lief van vriendin P. van in de passagierszetel aan mij. Meteen kortsluiting.En veel vragen. In welke categorie? Spreken we dan favoriet aller tijden? Of de beau du jour? Amerikaans of Europees? Blockbuster of...
op de zwarte lijst
Karola’s Kitchen en een snufje Ottolenghi. Zie daar de ingrediënten van ons weekmenu tijdens de werkweek met mijn business besties die ik twee weken geleden had. Koken voor een groep mensen is vaak geen sinecure (vegetarisch, vegan, glutenvrij, lactose proof, raw,...