7 mythes over zoete wijn opgehelderd

Zelf heb ik nooit in de scouts gezeten – ja, ooit eens een half jaar bij de meisjesgidsen, maar na veel gelobby bij mijn ouders hoefde ik na een tijdje niet meer terug. Maar ik hoor vrienden die wél in een jeugdbeweging zaten verdacht vaak vertellen over drinkfestijnen met Mattheus-wijn.

Je weet wel, die zoete Portugese supermarktwijn. Gelukkig was ik daar nooit bij. Ik deed in die tijd liever aan shotjes appeljenever, ook goed om de rest van mijn leven dat spul niet meer aan te raken.

Dus ik liet de jenever voor wat ‘ie was en bekeerde me voorgoed tot wijn! En hoewel ik zelf, en ik vermoed jij ook, voornamelijk droge wijn drink, kan ik best genieten van een goed glas zoete wijn. Klinkt als een contradictio in terminis? Je bent niet alleen.

Daarom helder ik hieronder voor jou 7 belangrijke mythes rond zoete wijn op!

1 | zoete wijn past alleen bij desserts

Er is zoet en er is zoet.
Dessertwijnen zijn doorgaans heel geconcentreerd en superintens van smaak. Daardoor hou je ze best tot het laatst van de maaltijd, wil je niet de rest van je gerechten laten overstemmen door sporen van dessertwijn.

Maar er zijn ook halfzoete wijnen of speciale late-oogstwijnen. Die zijn niet zozeer heel zoet, wel erg aromatisch en ‘mollig’ (een term die in wijn wordt gebruikt om zoetheid aan te duiden). Dan denk ik vooral aan Duitse Spätlese en Auslese-Rieslings of Pinot Gris uit de Franse Elzas. Die matchen heel mooi bij een reeks aan gerechten en smaken. Ik zou kunnen schrijven: bij ganzenlever, maar ik ben grote tegenstander van ganzenlever en onnodig dierenleed, dus je zal mij nooit betrappen op food pairing combinaties met ganzenlever.

Anyhow, zoete wijnen zijn zeker niet alleen voor bij het dessert!

2 | dessertwijnen bevatten veel toegevoegde suikers

Heel weinig zoete wijnen hebben toegevoegde suikers. De zoete smaak is afkomstig van de suikers die van nature in de druiven aanwezig zijn. Soms zijn die niet volledig uitgegist en blijven er veel natuurlijke druivensuikers achter die niet in alcohol werden omgezet.

Ook restsuikers in dessertwijnen zijn van nature aanwezig in de druiven. Om van druivensap alcohol te maken, wordt er gist toegevoegd aan het sap. De gist ‘eet’ alle suikers op en zet die om in alcohol (wijn). Maar wanneer de hoeveelheid suikers te hoog is, kan de gist niet alle suikers omzetten, waardoor het teveel aan suikers achterblijft in de wijn. Dat zijn restsuikers.

Het is dus niet zo dat zoete wijn meer suiker bevat dan droge wijn of dat het ongezonder zou zijn dan droge wijn.

3| zoete wijn is goedkoop

Was het maar waar!
Simpele zoete wijn is vaak goedkoop, dat klopt. Maar echte dessert- of ‘late harvest’wijn is net heel duur. Dat komt omdat de opbrengst van de druiven die worden gebruikt om dit soort wijnen van te maken, heel laag is én omdat het best een tricky proces is om dit type wijnen te maken.

Veel onvoorspelbare factoren en erg delicate klimaatomstandigheden, gecombineerd met lage opbrengsten, maken dat dessert- en late-harvestwijnen een stevig prijskaartje hebben. Om die reden worden ze vaak in kleine flesjes verkocht van 25 cl of 37,5 cl. Bovendien maak je van dessertwijn niet meteen een hele fles soldaat.

Neem je Rieslings van late-oogst (spätlese, Beerenauslese, …) dan zit je ook al gauw in de hogere prijscategorieën. Ook hier is de lage (maar geconcentreerde) opbrengst de hoofdreden.

4| zoete wijn mist balans

Eenvoudige zoete wijn is weinig meer dan limonade met alcohol. True.
Je herkent ze meestal aan een laag alcoholpercentage (5 à 6 alc. %), een gevolg van vroegtijdige stopzetting van het fermentatieproces waarbij niet alle druivensuikers werden omgezet in alcohol.

Echte dessertwijn of ‘Late Harvest’ wijn wordt gekenmerkt door net een heel goeie balans tussen zoet en tegelijk mooie zuren. Dit soort wijnen heeft doorgaans een grote complexiteit en concentratie.

In tegenstelling tot de simpele varianten, hebben ze wél een normaal alcoholpercentage en zijn ze afkomstig van druiven die veel later op het seizoen werden geoogst (late harvest / Spätlese) waardoor de druiven hogere concentraties aan suiker bevatten.

Anderzijds heb je ook Botrytiswijnen (gemaakt van druiven aangetast door de botrytis-schimmel), waarvoor druiven worden gebruikt die heel hoge concentraties suikers hebben. Sauternes is een van de bekendste voorbeelden van een botrytiswijn. Botrytiswijnen hebben een mooie balans en hebben niet het plakkerige gevoel dat inferieure zoete wijn wel vaak heeft.

5| Riesling is altijd zoet

Laat ik meteen met de deur in huis vallen: heel veel Rieslings zijn kurkdroog.
Hoe komt het dan dat deze mythe zo hardnekkig is?

In de jaren 1970 en 1980 werden we in België overspoeld met eenvoudige, zoete Rieslings uit de Moezel (Mosel) in Duitsland. Moezelwijn roept bij veel mensen (ook bij mij) nog vaak het beeld op van de stereotiepe glazen met groene steel en voet, tot de nok gevuld met een zoete, oninteressante wijn. Die kelk laat ik graag aan mij voorbij gaan.

Gelukkig is het overgrote deel Rieslingwijnen tegenwoordig wel droog en van superieure kwaliteit. Meer nog, veel witte topwijnen zijn gemaakt van Riesling!

Het is een versatiele druif met veel mogelijkheden om zowel heel minerale, beendroge wijnen te produceren, als ook late-oogst-wijnen (Spätlese) met grote complexiteit. Duitse Riesling wordt ingedeeld in zes verschillende categorieën van rijpheid (Prädikatswein) die iets zeggen over de restsuikers van de druiven, en die hebben weinig te maken met de simpele zoete slobberwijntjes die we kennen van vroeger.

6| Rosé is altijd zoet

Wat voor Riesling geldt, is ook van toepassing op de meeste roséwijn: het gros van de rosé’s is niet zoet. Misschien zit de kleur er voor iets tussen en denken vooral mannen dat roze gelijk staat aan zoet. Zo heb ik een ex die weigerde roze dranken of voedsel te eten – maar da’s weer een ander verhaal.

Er is een groot verschil in vinificatie (de manier waarop wijn wordt gemaakt) bij roséwijnen:

We kennen allemaal de lichtroze/oranje Franse roséetjes uit het zuiden, de Rosé d’Anjou. Eenvoudige easy-drinkingwijntjes die worden gemaakt door de druivenschillen enkele uren mee weken met het druivensap en die dan een flauw kleurtje produceren.

In Spanje, in de wijnregio Cigales, maken ze een héél ander soort rosé. Donker van kleur en vol van smaak, wijnen die niet moeten onderdoen voor lichtrode wijnen. Dit type van wijnen wordt gemaakt volgens een heel ander principe, de saignée methode, waarbij rode (blauwe) wijndruiven gedurende één tot twee dagen weken op vat en waarvan het sap dat spontaan vrijkomt wordt opgevangen. Van de rest van de druiven wordt vervolgens rode wijn gemaakt.

Tot slot maceration carbonique, een techniek die vaak bij jonge rode wijn wordt toegepast en die echte fruitbommen oplevert. Je vindt deze techniek ook terug bij bepaalde rosé’s, o.a. bij de Clairet-rosé’s in Bordeaux. Ook hier zie je veel donkere rosé die weinig te maken heeft met de flauwe Anjou-wijnen uit de Provence – valt het op dat ik een voorkeur heb?

7| zoete wijn is dik en siropig

Niet altijd.
Dessertwijnen en ook late-oogst-Rieslings hebben veel zuren en brengen de zoete component daardoor helemaal in balans. Daardoor krijg je niet dat plakkerige en siropige effect dat banale zoete wijnen vaak wel hebben. In demi-sec Champagne bijvoorbeeld wordt het zoete gecompenseerd door de bubbels van het koolzuurgas, en in versterkte wijnen (zoals Madera of Porto) wordt het zoet gebalanceerd door het toevoegen van alcohol.

Conclusie?

Veel vooroordelen en mythes rond zoete wijn zijn gebaseerd op goedkope zoete of halfzoete wijnen die je voor een habbekrats onderaan het schap in de supermarkt vindt.

Ze zijn vaak lager in alcohol waardoor ze weinig alcohol en veel restsuikers bevatten en ook weinig anders om het lijf hebben dan … zoet.

Zoete wijnen van hoge kwaliteit zijn vaak het resultaat van complexe en arbeidsintensieve vinificatieprocessen en lage opbrengsten. Ze bevatten dezelfde alcoholpercentages als droge wijnen en brengen het zoete karakter van de wijn in balans door de aanwezigheid van zuren.

Goede dessertwijnen en late-oogstwijnen zijn, in tegenstelling tot eenvoudige (half)zoete slobberwijntjes, ook stevig geprijsd. Ze zijn vaak heel geconcentreerd, maar nooit plakkerig. Meteen een goede indicatie voor zoete wijn van hoge kwaliteit.