’t Is bij ons thuis soms Babel: Engels, Italiaans, Nederlands en soms wat Frans … Als we elkaar maar verstaan. Ik krijg regelmatig de vraag in welke taal ik met Mr. Italiano communiceer. Ik wou dat ik daar volmondig “Italiaans” op kon antwoorden, maar in de realiteit is het eerder een mix van Engels en Italiaans en af en toe een verdwaald woord Nederlands. Frietjes, pintje en verdomme, om er maar een paar te noemen.
De reden daarvoor is dat Mr. Italiano vooral het Napolitaanse dialect spreekt (vergelijk het met wat hardcore West-Vlaams is voor Vlamingen in het binnenland), maar ook omdat we sinds onze eerste ontmoeting de gewoonte hebben om Engels te spreken. Mijn Italiaans is ondertussen veel beter dan toen. En toch, wanneer we overschakelen naar Italiaans bekruipt me het gevoel dat ik toneel speel en ik elk moment uit mijn rol kan vallen – hoewel dat idee allicht vooral tussen mijn twee oren zit. Dat gevoel verdwijnt echter volledig wanneer we ons in ander Italiaans gezelschap bevinden. Met andere Italianen erbij lijd ik minder aan het imposter syndrome. The more the merrier.
Samen een film kijken of domweg door wat Vlaamse zenders zappen is bij ons niet zo vanzelfsprekend. Om te beginnen is een taal begrijpen en zelfs spreken één ding, maar boeken lezen of een film volledig begrijpen in een andere taal is weer iets anders. In België weten we niet beter dan dat alles ondertiteld is, behalve kinder- en animatiefilms die vaak in van dat overdreven Hollands zijn nagesynchroniseerd. Ik vind ondertiteling vooral een ongelooflijk voordeel, want zo leren we bijna automatisch Engels en met een beetje geluk ook Frans. Elk nadeel heb ze voordeel!
Italië heeft, net als Duitsland, Frankrijk en Spanje zo’n groot taalgebied dat het opbrengt om buitenlandse films en series tijdens de post-productie te laten inspreken in hun eigen taal in plaats van die te laten ondertitelen. Nochtans is nasynchronisatie is zo’n tien keer duurder dan ondertiteling. Dat dubben is misschien gemakkelijk, maar volgens mij is het ook een belangrijke reden waarom net die nationaliteiten doorgaans geen grote talenknobbels zijn.
Samen naar De slimste mens zit er bij ons niet echt, om voor de hand liggende redenen. Vind ik niet erg. Italiaanse televisie kijken we ook niet. Die is om te beginnen legendarisch slecht met avondvullende shows met veel rondborstige blondines in paillettenjurken, heren op leeftijd en bakken vol glitter en goedkoop entertainment. Voor wie, net zoals ik, kind was in de jaren ’80: een beetje zoals het ‘Patricia Paay showballet’ op de Nederlandse televisie in die jaren, maar dan met nog meer schaars geklede dames en nòg meer drama. Het is gewoon too much. Van alles.
Wat kijken we dan wel? Wel, voor interlingual koppels zoals wij is Netflix een godsgeschenk.
Een groot deel van de catalogus is beschikbaar in Italiaanse audio of op z’n minst Italiaanse ondertitels. Maar dan blijft het nog altijd een afweging of ik of de nieuwste Tarantino nu echt wel in ’t Italiaans wil kijken. Om die reden ben ik, toen ik in Siena woonde, bewust niet naar The Joker met Joaquin Phoenix gaan kijken. Iets zei me dat hem dat geen recht zou doen.
’t Hangt er dus echt wat vanaf. Italiaans gedubde actiefilms vind ik best oké, maar Friends in ’t Italiaans is bijvoorbeeld niet om aan te zien. Ik denk dat het probleem ‘m vooral zit in de stemmen die je echt goed kent. Dan is het wat schrikken om Sylvester Stallone plots een octaaf hoger te horen spreken. En vind je de gedubde versie van The Godfather nu ook niet meta? Een Engels gesproken film over Italiaanse immigranten, die dan weer in ’t Italiaans wordt nagesynchroniseerd? Leave the gun, take the canoli! Geen idee of dat ook nog zo iconisch klinkt in ‘t Italiaans.
Mijn professor Italiaans (Salve, Giorgio!) vertelde me dat de beste manier om een taal nog meer te doorgronden met behulp van films, is om zowel de audio als de ondertitels in die taal te bekijken. Italiaanse audio met Italiaanse ondertitels, bijvoorbeeld.
Italië is trouwens beroemd haar uitstekende doppiaggio-cultuur (het nasynchroniseren van buitenlandse films). Er bestaat een volledige parallelle filmindustrie in Italië rond stemacteurs. Zo heeft de Academia Doppiaggio (School voor nasynchronisatie) verschillende scholen over het hele land. Ze leveren de beste stemacteurs af en die zijn, net als de echte acteurs, bekende mensen (zelfs sterren) in Italië. Italiaanse stemacteurs zijn bijzonder sterk in het juist ‘lippen’, het na-synchroniseren van geluid op beeld (iets waar onze Franse en Duitse vrienden, euh … minder sterk in zijn).
Als je als Italiaans acteur niet meteen staat te springen om in een reality-serie op te draven, dan is de meest voor de hand liggende (en meest lucratieve) optie waarschijnlijk de nasynchronisatie van niet-Italiaanse films. “Van ondertiteling krijg je hoofdpijn” willen Italianen wel eens zeggen, dus er valt behoorlijk wat werk te rapen voor Italiaanse (stem)acteurs.
De stem van niet-Italiaanse acteurs wordt ook telkens door eenzelfde acteur (doppiatore) ingesproken. Zo wordt de stem van bijvoorbeeld George Clooney, Denzel Washington, Antonio Banderas en nog een reeks bekende acteurs enkel en alleen door Francesco Pannofino (cfr. foto hierboven) ingesproken. Nu ben ik zelf #kampondertiteling omdat ik de authenticiteit van een film heel belangrijk vind, maar wat nasynchronisatie betreft, heeft Italië inderdaad een van de (zoniet dé) beste dubbings ter wereld. Naar het schijnt was de Amerikaanse zanger/acteur Jerry Lewis zo trots op zijn Italiaanse stem omdat hij die mooier vond dan de zijne.
Een Italiaanse vriendin vertelde een tijd geleden nog een verhaal dat de ‘Italiaanse stem’ van een bekende Amerikaanse ster plots was veranderd, domweg omdat de acteur in kwestie ontslagen was. Ma dai!* (Och allez!) Heel Italië in shock.
Ik moet telkens opnieuw weer wennen aan die vreemde stemmen van bekende acteurs. Maar ik geef toe dat het een goeie taaloefening is. In films en series wordt doorgaans meer gewone taal gebruikt en je leert er vooral nieuwe uitdrukkingen door. En scheldwoorden. Dus het heeft, wat mij betreft, voor- en nadelen.
Wat vinden jullie daarvan? #kamplipsync of toch maar ondertiteling? Al hilarische nasynchronisatie gezien? Laat het eens weten in de comments!
Ciao, ragazzi!
